Geld opzijzetten voor later: wat houdt ons tegen?

Wat houdt ons tegen om nu al geld opzij te zetten voor later? Het antwoord op die vragen weet prof. dr. ir. Benedict Dellaert van de Erasmus Universiteit Rotterdam, deskundige op het gebied van besluitvorming door consumenten bij aankopen specifiek rond pensioenen. “De toekomst is complex en onzeker, terwijl wij mensen voor het nemen van beslissingen veel liever eenvoud en zekerheid hebben. Bij het plannen van ons (vervroegd) pensioen zit dat lelijk in de weg. Daarvoor moet je dertig, veertig jaar vooruitkijken – dat kan toch geen mens?”, stelt Dellaert.

Liever ‘niet verliezen’ dan ‘kans op winst’

We schuiven daarom complexe keuzes voor ons uit, omdat onze hersens nu eenmaal zo werken. “Daarbij zijn we geneigd om te willen houden wat we hebben”, aldus Dellaert. “Het risico dat we 10% zouden verliezen, weegt voor ons zwaarder dan de kans om 10% te winnen. Bovendien vinden de meeste mensen € 100 euro nu leuker dan € 100 euro later.” Dit verschijnsel wordt in de wetenschap van behavioral finance aangeduid met delay discounting.

Twintig jaar uitstellen

Een derde oorzaak van uitstelgedrag is angst voor spijt, stelt Dellaert. “Mensen zijn bang om spijt te krijgen van hun keuzes. Terwijl we ironisch genoeg achteraf niet vaak spijt hebben van dingen die we hebben gedaan, maar vooral van dingen die we níet hebben gedaan. Zoals die gewaagde career change of tijdig geld opzijzetten om eerder te stoppen met werken. De praktijk is dat mensen het eerst twintig jaar uitstellen, en dan geen tijd meer hebben om nog een goede spaarpot op te bouwen. Maar ja: we laten het heden meestal zwaarder wegen dan de toekomst. Toekomstig inkomen is vaag; met inkomen van nu kun je nu prettig leven.”

Wat wél werkt: investeren voor je oudere zelf

Zijn er manieren om dit uitstelgedrag te omzeilen? Dellaert denkt van wel: “Zoekend naar manieren om mensen te stimuleren om tijdig geld te reserveren voor later, vroegen Amerikaanse onderzoekers mensen om in een online keuzeprogramma geld te verdelen tussen twee potjes: een potje voor hun huidige zelf – met daarbij een foto zoals ze er nu uit zien – en een potje voor later, met daarbij een plaatje van een oudere versie van henzelf. Stopten ze meer geld in het potje voor nu, dan werd het gezichtje van hun latere zelf verdrietiger. Dat bleek significant te helpen: door hun oudere zelf te visualiseren, gingen mensen beter het belang zien om geld opzij te zetten voor later.”

Truc 2: pensioenopbouw met toekomstig geld

Dellaert kent nog een truc om vooral jongere mensen te stimuleren: “Je kunt het verschijnsel van delay discounting ook omdraaien: als we toekomstig geld minder waard vinden, is ook de drempel niet heel hoog om dat toekomstige geld ergens voor te reserveren. In een ander onderzoek kregen mensen het aanbod om niet van hun huidige salaris geld opzij te zetten, maar van toekomstige loonsverhogingen – geld dat ze nu nog niet hadden. Wat bleek: het kostte veel mensen relatief weinig moeite om toekomstig geld opzij te zetten. En ze bouwden daardoor aanzienlijk meer vermogen op dan mensen die hun beslissing uitstelden tot het moment dat ze daadwerkelijk die salarisverhoging kregen. Toekomstig geld reserveren voelt minder als ‘inleveren’ dan geld opzijzetten in het nu.”

Regel nu je vervroegd pensioen

Zet jij al geld opzij om eerder te stoppen met werken? Dit kan door te beleggen, bijvoorbeeld met vermogensbeheer. Met de vermogensgroeitool van Evi van Lanschot bereken je hoeveel geld je nodig hebt om vervroegd met pensioen te kunnen en hoeveel beleggen je daarbij kan opleveren. Wil je liever persoonlijk advies? Onze beleggingscoaches helpen je graag op weg.