Krijgt u een erfenis? We vertellen u alles over het verdelen van de nalatenschap

Als een dierbare overlijdt dan heeft u, naast alle emoties, ook te maken met het afwikkelen van de nalatenschap. Hier komt veel bij kijken. In deze serie van vier blogs vertelt Hanneke Kroonenberg u over een aantal aspecten waar u mee te maken krijgt.

1. Erfenis aanvaarden of weigeren
2. Verdelen van de erfenis
3. Wel of niet betalen van erfbelasting
4. Wat te doen met de erfenis?

Nalatenschap verdelen

In deze tweede blog gaan we in op het verdelen van de nalatenschap. Als u erfgenaam bent, krijgt u met veel vragen te maken, zoals: wie zijn de overige erfgenamen? Is er een testament? Is er een executeur benoemd? Hoeveel vermogen is er? Hieronder bespreken we een aantal van de belangrijkste onderwerpen.

Wie zijn de andere erfgenamen?

Als u een erfenis ontvangt bent u mogelijk niet de enige erfgenaam. In een testament staat wie de erfgenamen zijn. Is er geen testament? Dan bepaalt de wet wie de erfgenamen zijn.

Of u volgens de wet erfgenaam bent, hangt af van uw relatie tot de overledene. De wet kent vier groepen erfgenamen:

1. Echtgenoot/geregistreerd partner en eigen kinderen
2. Ouders, broers en zussen
3. Grootouders
4. Overgrootouders

U ziet dat kleinkinderen, (achter)neven en nichten, (achter)ooms en tantes in dit rijtje ontbreken. Als hun ouders zijn vooroverleden, komen zij in de betreffende groep in de plaats van die ouder. Dit noemen we plaatsvervulling. Een voorbeeld: u bent gehuwd en heeft twee kinderen, een dochter en een zoon die reeds is overleden. Uw vooroverleden zoon heeft drie kinderen (uw kleinkinderen). Uw dochter heeft twee kinderen. U hebt geen testament. Bij uw overlijden hebt u volgens de wet vijf erfgenamen: uw huwelijkspartner, uw dochter en uw drie kleinkinderen van uw vooroverleden zoon. De kinderen van uw dochter zijn geen erfgenaam. Uw partner en uw dochter erven ieder 1/3 van uw nalatenschap, uw drie kleinkinderen erven samen ook 1/3 en krijgen dus ieder 1/9 deel (1/3 van 1/3).

Speciale situaties erfgenamen: onterven, samenwonen, stiefkinderen

We staan extra stil bij een paar speciale situaties voor erfgenamen.

• Het is mogelijk dat u door uw ouders in hun testament onterfd wordt. Is dat het geval, dan kunt u altijd een beroep doen op uw legitieme portie. De legitieme portie is de helft van wat een kind volgens het wettelijke systeem zou erven.
• Een partner is volgens de wet iemand met wie de erflater gehuwd is of een geregistreerd partnerschap heeft. Woont u samen met uw partner met een samenlevingsovereenkomst? Dan erft u niet automatisch van elkaar. Als u dat wilt kunt u elkaar in een testament tot erfgenaam benoemen.
• Als stiefkind erft u ook niet automatisch volgens de wet. Uw stiefouder kan u natuurlijk wel in een testament tot erfgenaam benoemen.

Legaat of erfenis: het verschil

Het kan zijn dat een overledene in zijn testament heeft bepaald dat u een legaat krijgt. U bent dan geen erfgenaam maar alleen legataris. Het verschil tussen een erfgenaam en een legataris is dat een erfgenaam zowel bezittingen als schulden erft. Krijgt u een legaat, dan heeft u uitsluitend een recht op specifieke bezittingen uit de erfenis, zoals bijvoorbeeld een schilderij, de woning of een bepaald bedrag. Er is geen maximum aan de waarde van het legaat gesteld, u kunt dus een legaat krijgen ter waarde van bijvoorbeeld € 100 maar ook van € 500.000.

Erfenis verdelen

Als er één erfgenaam is dan is het verdelen van de erfenis geen probleem. Bij meerdere erfgenamen kan dit lastig zijn. De wet heeft een regeling getroffen voor de situatie waarin een overledene een echtgenoot en een of meerdere eigen kinderen achterlaat. Is er geen testament, dan is in dit geval de zogenaamde “wettelijke verdeling” van toepassing. Bij een wettelijke verdeling zijn de echtgenoot van de overledene en de kinderen voor gelijke delen erfgenaam. Maar de hele erfenis (bezittingen en schulden) gaat direct naar de echtgenoot van de overledene. De kinderen hebben wel recht op een deel van de erfenis - hun wettelijk erfdeel - maar zij krijgen dit in principe pas uitbetaald als de langstlevende ouder overlijdt. Ook in veel testamenten zien we deze regeling opgenomen.

Executeur: 3 soorten

In een testament wordt vaak een executeur benoemd. In het testament is ook vastgelegd wat de bevoegdheden van de executeur zijn.  Er zijn drie soorten executeurs, afhankelijk van hun bevoegdheden aangeduid met één, twee of drie sterren. De één-ster-executeur mag alleen de begrafenis/crematie regelen. De twee-sterren-executeur heeft de taak om de nalatenschap te beheren en de schulden te voldoen. Na het inventariseren van de bezittingen en schulden, regelt hij de administratie, betaalt de schulden, en doet aangifte erfbelasting. Hij is ook bevoegd om bepaalde goederen te verkopen om de schulden te kunnen betalen.  Als hij klaar is, informeert hij de erfgenamen. Die moeten dan de erfenis nog verdelen. De drie-sterren-executeur heeft de meeste bevoegdheden. Deze executeur heeft dezelfde bevoegdheden als de twee-sterren-executeur maar mag ook de nalatenschap verdelen tussen de erfgenamen. Een executeur kan overigens een van de erfgenamen zijn en soms zijn er meerdere executeurs.

Als er geen testament is, moeten de gezamenlijke erfgenamen de erfenis afwikkelen. Meestal wordt er dan een erfgenaam of een notaris gemachtigd om dit te doen. Bij een wettelijke verdeling is de echtgenoot degene die de nalatenschap afwikkelt.

Verklaring van erfrecht voor de bank

Als iemand overlijdt heeft de bank meestal een verklaring van erfrecht nodig om te zien wie de erfgenamen zijn en wie er instructies aan de bank mag geven. Heeft u een erfenis ontvangen waarvan een Evi Portefeuille onderdeel uitmaakt, dan staan wij klaar om u te ondersteunen. De Evi beleggingscoaches zijn er voor u.

In de volgende blog gaan we in op de vraag of er wel of geen erfbelasting moeten worden betaald over de erfenis. Heeft u een erfenis ontvangen en wilt u met een van onze coaches overleggen of beleggen bij u past? Neem dan contact op met een Evi Beleggingscoach.

Geschreven naar de stand van zaken van op 7 maart 2022.