Fiscaal aantrekkelijk schenken: benut de vrijstellingen en verschillende tarieven

Sinds 2018 besteedt Evi van Lanschot in de maand november in een aantal blogs aandacht aan het onderwerp ‘schenken’. Dit jaar gaat de blogserie over fiscaal aantrekkelijk schenken.

In deze eerste blog vertellen we u meer over bepaalde vrijstellingen en de tariefopbouw van de schenkbelasting.

1. Benut de vrijstellingen

De meest eenvoudige manier om fiscaal aantrekkelijk te schenken, is door gebruik te maken van de vrijstellingen. Zo kunt u ieder kind, ongeacht de leeftijd, jaarlijks een bedrag onbelast schenken binnen de algemene vrijstelling. Deze vrijstelling wordt ieder jaar geïndexeerd en bedraagt in 2022 € 5.677. Voor een schenking aan bijvoorbeeld kleinkinderen of andere familieleden of vrienden geldt een jaarlijkse vrijstelling van € 2.274 per persoon.

Eenmalige verhoogde vrijstelling

Naast de algemene vrijstelling zijn er nog enkele eenmalige verhoogde vrijstellingen waar u misschien gebruik van kunt maken. Zo is het mogelijk om uw kind eenmalig een belastingvrij bedrag van € 27.231 te schenken als uw kind tussen de 18 en 40 jaar is, of als uw kind 40 jaar of ouder is en een echtgenoot of partner jonger dan 40 jaar heeft. Deze verhoogde vrijstelling kan overigens niet in hetzelfde jaar gebruikt worden als de algemene vrijstelling. Als de schenking gebruikt wordt voor een dure studie van uw kind (minimaal € 20.000 per jaar), mag deze eenmalige verhoogde vrijstelling nog verder verhoogd worden tot € 56.724. Let op: hier zijn aanvullende voorwaarden aan verbonden, zoals bijvoorbeeld de vastlegging van de schenking in een notariële akte. In de praktijk wordt de verhoging voor de studie nauwelijks gebruikt.

Schenking voor eigen woning

De verhoogde vrijstelling voor de eigen woning van uw kind wordt in de praktijk veel vaker gebruikt. Deze vrijstelling bedraagt in 2022 € 106.671 en wordt ook wel ‘de jubelton’ genoemd. Ook grootouders of bijvoorbeeld (oud)ooms of -tantes en zelfs niet-familieleden kunnen dit bedrag belastingvrij schenken aan iemand tussen de 18 en 40 jaar (of ouder, maar dan met een partner tussen de 18 en 40 jaar). Deze schenking moet dan gebruikt worden voor de eigen woning, bijvoorbeeld voor de aankoop, verbouwing of verbetering van de eigen woning of voor het aflossen van een eigenwoningschuld. 

Schenken voor eigen woning in 2023 en 2024

Het kabinet heeft aangegeven de schenkingsvrijstelling voor de eigen woning per 2023 te verlagen naar € 28.947 (gelijk aan het bedrag van de eenmalige algemene verhoging voor kinderen). In 2024 wordt deze vervolgens helemaal afgeschaft. Bij de gespreide schenking (in 2022 een bedrag en in 2023 aanvullen tot € 106.671) moet volgens de Belastingdienst de schenking in 2022 minimaal de gewone vrijstelling plus € 1 zijn. Voor een schenking aan een kind is dat dan minimaal € 5.678 en voor een schenking aan anderen € 2.275.

Schenkingen aan een goed doel met ANBI-status of een sociaal belang behartigende instelling (een SBBI) zijn geheel vrijgesteld van schenkbelasting. Bij een SBBI moet u denken aan bijvoorbeeld een sport- of muziekvereniging. Onder bepaalde voorwaarden kunt u deze schenkingen mogelijk ook nog aftrekken voor de inkomsten- of vennootschapsbelasting.

2. Benut de tariefverschillen

Wilt u een hoger bedrag schenken dan de vrijstelling waar u een beroep op kunt doen, dan is over de eerste € 130.425 boven de vrijstelling schenkbelasting van 10% verschuldigd en over het meerdere 20%. De tarieven van 10% en 20% gelden voor een schenking aan uw partner of kinderen. Voor een schenking aan uw kleinkinderen geldt een tarief van respectievelijk 18% en 36%. Voor een schenking aan overige familieleden of andere verkrijgers gelden tarieven van 30% en 40%. Door periodiek gebruik te maken van de vrijstellingen en de eerste schijf, kunt u uw toekomstige nalatenschap al verkleinen. U bespaart daarmee het verschil tussen de eerste en de tweede schijf ten opzichte van de vererving van datzelfde vermogen. Voor de erfbelasting gelden namelijk dezelfde schijven en tarieven.

We leggen het uit met een voorbeeld
Stel u heeft een vermogen van € 1 miljoen en uw kind is enig erfgenaam. Zonder schenkingsplan wordt bij uw overlijden ca. € 850.000 (het meerdere boven de kindvrijstelling van de erfbelasting + eerste schijf) belast met erfbelasting tegen 20%. Door bij leven gedurende zes jaar € 135.000 te schenken (schenkingsvrijstelling + eerste schijf) is maximaal 10% schenkbelasting verschuldigd. De besparing is ca. € 85.000.

Ook belangrijk om te weten:

Schenkingen bij elkaar optellen

Voor de bepaling van de vrijstelling en de hoogte van de schenkbelasting moeten soms schenkingen bij elkaar worden geteld. Zo worden schenkingen van personen die elkaars partner zijn aan dezelfde persoon bij elkaar geteld. Schenkingen van beide ouders aan een kind worden altijd bij elkaar opgeteld, ook al zijn de ouders gescheiden. Maar als opa en oma gescheiden zijn, dan mag een kleinkind van ieder € 2.274 belastingvrij ontvangen. Schenkingen door dezelfde persoon aan partners worden ook bij elkaar geteld. Als u aan uw kind en aan zijn partner ieder € 100.000 schenkt, worden de schenkingen bij elkaar geteld en wordt het meerdere boven de € 5.677 belast met schenkbelasting. Over € 130.425 is dan 10% verschuldigd en over € 63.898 20%.

Aangifte schenkbelasting

Voor schenkingen die binnen de jaarlijkse vrijstelling vallen, hoeft de begiftigde geen aangifte schenkbelasting te doen. Wordt er meer geschonken, dan moet de begiftigde voor 1 maart van het volgende jaar aangifte doen. Voor schenkingen in 2022 moet dat dus voor 1 maart 2023. Bij gebruik van de eenmalige hoge vrijstelling moet altijd aangifte worden gedaan, ook al is er geen schenkbelasting verschuldigd.

Eigen doelstellingen

Voordat u daadwerkelijk gaat schenken, moet u uzelf eerst de vraag stellen: is het – gezien mijn financiële situatie – wel verstandig om te schenken? Het is belangrijk dat u onderzoekt of u zelf voldoende vermogen overhoudt voor de door u gewenste levensstijl, nu én in de toekomst. Dit geldt zeker als u met een schenkingsplan gaat werken. U krijgt daarbij te maken met lastige vraagstukken: hoe ziet mijn inkomen er bij pensionering uit? Wat is de invloed van inflatie op mijn vermogen? Wat als het rendement op mijn vermogen tegenvalt? Met welke kosten moet ik rekening houden als ik later zorg nodig heb? Wat gebeurt er als ik of mijn partner overlijdt?


Dit is de eerste blog in de blogserie over fiscaal aantrekkelijk schenken. De komende maand verschijnen er nog drie blogs. Daarin behandelen we de schenking van een oud-regime lijfrente, het schenken van onroerend goed en het schenken vlak voor overlijden.

Geschreven naar de stand van zaken op 02 november 2022.