Erfbelasting berekenen? Zo betaal je zo min mogelijk

Het kan gek voelen om nu al na te denken over een erfenis die je in de toekomst mogelijk ontvangt. Toch is het slim om dat wel te doen. Door nu al actie te ondernemen betaal je straks namelijk mogelijk minder erfbelasting. Evi vertelt hoe dit werkt.

Belasting bij erfenis berekenen?

Je hebt een erfenis ontvangen, maar hoeveel erfbelasting betaal je daarover? Dat hangt af van verschillende factoren zoals je relatie tot de erflater en de waarde van de erfenis. Gelukkig bestaan er ook vrijstellingen. Erf je bijvoorbeeld van een van je ouders, dan geldt er een vrijstelling van € 22.918 (2023). Hier hoef je dus geen belasting over te betalen. Maar hou er rekening mee dat je over elke euro boven deze vrijstelling, minimaal 10% erfbelasting betaalt.

Bepaal de juiste waarde

Kijk dus goed naar de waarde van de erfenis voor je deze opgeeft in je aangifte. Hoe groter de waarde, hoe meer erfbelasting je namelijk betaalt. Bevat de erfenis een woning? Dan bepaalt de Belastingdienst de waarde van de erfenis aan de hand van de WOZ-waarde van de woning. Je kan zelf kiezen of je de WOZ-waarde opgeeft op 1 januari van het jaar van overlijden of op 1 januari van het jaar ná overlijden. Natuurlijk kies je de laagste van de 2.

Rente kindsdeel verhogen in testament

Je kunt ook besparen op de erfbelasting door met je ouders afspraken te maken over de rente van jouw deel van de erfenis, ook wel kindsdeel genoemd. Dat zit zo: als een van je ouders overlijdt, gaat de nalatenschap naar de andere ouder. Dit is volgens de wet geregeld. Jij hebt recht op een even groot deel van de erfenis, maar je krijgt dit pas als je langstlevende ouder overlijdt. Deze regel beschermt de achterblijvende ouder.

In de wet is vastgelegd dat je achterblijvende ouder rente moet vergoeden over jouw deel van de erfenis. Dit is belangrijk, want anders wordt deze door de inflatie elk jaar iets minder waard. Jouw erfenis wordt door deze rente dus groter. Het kan aantrekkelijk zijn om in een testament een hoger rentepercentage vast te leggen. Wanneer in de toekomst je andere ouder overlijdt, is jouw deel van de erfenis (plus de rente) namelijk een schuld in de nalatenschap. Hierdoor vermindert de waarde ervan, waardoor je minder erfbelasting hoeft te betalen. Hou er wel rekening mee dat er voorwaarden zitten aan het vastleggen van een hoger rentepercentage. Overleg altijd met een notaris of estate planner of dit in jouw situatie past.

Schenken bij leven

Een van de beste manieren om te besparen op erfbelasting is door te schenken. Dit wordt ook wel 'met de warme hand geven' genoemd. Door een deel van het vermogen al bij leven te schenken, daalt de omvang van de toekomstige nalatenschap en daarmee de erfbelasting die jij als ontvanger betaalt. Ook benut je de vrijstelling optimaal als het vermogen in delen wordt geschonken.  

Schenken heeft niet alleen fiscaal voordelen, het geeft ook een goed gevoel: de erflater ziet namelijk welk effect de gift op de naasten heeft. Bijvoorbeeld als de schenking wordt gebruikt voor de aankoop van een huis of voor de studie van kinderen.

Belasting op erfenis:

Stel je erft € 170.000 van je ouder (voor de eenvoud van het rekenvoorbeeld gaan we ervan uit dat er nog een ouder in leven is). Het bedrag boven de vrijstelling van € 20.616, ofwel € 149.384 wordt belast met deels 10% en deels 20% erfbelasting. Dit komt neer op € 17.403 erfbelasting.

Wanneer je ouder je in de afgelopen 10 jaar telkens een bedrag ter grootte van de jaarlijkse vrijstelling had geschonken, (€ 170.000 – 10 x € 5.428 = € 95.104) dan erf je bij overlijden nog €115.720. Hierover betaal je na de vrijstelling € 9.510 erfbelasting. Schenken aan kinderen bij leven zorgt in dit geval dus voor een besparing van € 7.893.

Vrijstelling erfbelasting?

Als de schenking voldoet aan de voorwaarden van een van de vrijstellingen betaal jij daar als ontvanger minder belasting over. Sommige vrijstellingen zijn eenmalig, andere kun je elk jaar benutten. Ook zijn er vrijstellingen die alleen gelden voor een specifiek bestedingsdoel van de ontvanger, bijvoorbeeld een studie of eigen woning. Als kind benut je de hoogste vrijstellingen. Zo mag je van je ouders jaarlijks € 6.035 (2022) belastingvrij ontvangen. Heb je een andere relatie tot de gever, dan geldt de algemene vrijstelling van € 2.418 in 2023.

Papieren schenking

Lukt het je naasten nog niet om te schenken, bijvoorbeeld omdat het vermogen vast zit in een woning? Dan kan een zogeheten papieren schenking uitkomst bieden. Hierbij leg je bij de notaris vast dat je een schenking krijgt, maar het daadwerkelijke geld ontvang je pas bij overlijden van de gever. Op dat moment kun je de schenking aftrekken van je erfenis, waardoor je minder erfbelasting betaalt. Dit klinkt aantrekkelijk, maar houd wel rekening met de voorwaarden van zo'n papieren schenking; de gever moet namelijk elk jaar 6% rente betalen over de verschuldigde schenking. Het voordeel van deze rente is wel dat de gever – meestal een ouder - hierdoor extra vermogen kan overbrengen naar jou als ontvanger. Over deze ontvangen rente betaal jij als ontvanger geen schenkbelasting. Het rentebedrag moet daadwerkelijk betaald worden, dit mag niet worden opgeteld bij de schuld.

Wil je meer weten over erfenissen, de manieren van het aanvaarden van een erfenis, het betalen van erfbelasting en de mogelijkheden die je vervolgens hebt om het geërfde vermogen te gebruiken?